Komende zaterdag 26 juni is het weer zover, de Nederlandse Veteranendag. Dit keer door de Corona crisis anders dan normaal gevierd, zoals hier uitgelegd. Veteranendag is een feestdag voor mannen en vrouwen die zich ingezet hebben in dienst van de Vrede. Op deze dag worden zij in het zonnetje gezet en tijdens deze dag dragen zij een Witte Anjer. Maar waarom?

Het begin

De Witte Anjer was in het verleden nauw verbonden met prins Bernhard. Na zijn overlijden in 2004, besloten Erik Kuiper en Fred Janssen (twee Libanon veteranen) hem postuum te eren door de veteranen van United Nations Interim Force in Lebanon (beter bekend als UNIFIL) de Witte Anjer op het uniform te laten dragen tijdens het jaarlijkse bevrijdingsdefilé in Wageningen. Dat oogstte waardering, waarna het initiatief ontstond om de bloem symbool te maken van de Nederlandse veteranen.

Libanon veteranen met een witte anjer

In 2005 werd de eerste Nederlandse Veteranendag gehouden. Dat was op 29 juni, als eerbetoon aan prins Bernhard want hij was op die dag jarig. En op deze dag werd de Witte Anjer geïntroduceerd als uiting van waardering voor Nederlandse veteranen. Uiteindelijk bleek het handiger te zijn om het evenement op een zaterdag te houden en daarom is een paar jaar later besloten om Veteranendag altijd op de laatste zaterdag van juni te vieren.

Teken van verzet

De oudere generatie was wel bekend met de Witte Anjer, want Prins Bernhard had de gewoonte een witte anjer te dragen. Maar de bloem heeft een nog diepere historische betekenis.

Prins Bernhard had al sinds zijn studententijd de gewoonte om zich met een witte anjer te tooien. Op 29 juni 1940, anderhalve maand na het begin van de Duitse bezetting, was prins Bernhard jarig. Het was de eerste koninklijke verjaardag in deze oorlogstijd. De Nederlanders grepen gelijk het moment om aan hun bezetters hun onvrede te tonen. En zij wilden laten zien dat hun hart nog steeds bij de Nederlandse Koninklijke familie lag.

Iedereen hing heel spontaan de vlag uit en beelden van het koninklijk huis werden bedolven onder de bloemen. Veel Hagenaars droegen die dag een witte anjer en een oranje strikje.

‘Leve de koningin’

Ook konden mensen op die dag bij paleis Noordeinde het felicitatieregister tekenen. Dat werd één groot feest. Duizenden mensen kwamen naar het paleis om Witte Anjers te leggen en zij zongen allemaal het Wilhelmus. Zo nu en dan schreeuwde iemand ‘Leve de koningin’ en ‘Weg met Hitler’.

De Duitse minister Goebbels was op dat moment toevallig in Den Haag. Hij vond dat protest natuurlijk maar niks en er kwamen drastische maatregelen: De Nederlandse vlag werd verboden, Koninginnedag mocht niet meer gevierd worden, het Wilhelmus mocht niet meer gezongen worden, portretten van de koningin werden verwijderd en alle straatnaamborden met namen van de leden van het Koninklijk huis werden vervangen.

En zo kreeg het dragen van de Witte Anjer een bijzondere betekenis van verzet, loyaliteit en solidariteit. Uit waardering voor het initiatief door het Nederlandse volk bleef de prins ook na de Tweede Wereldoorlog een witte anjer in het knoopsgat van zijn burgerkostuum dragen.

Na de eerste veteranendag

Na 2006 groeide het belang van de Witte Anjer als kool. De eveneens Libanonveteranen Peter Reijn en Jens van der Vorm sloten zich bij het initiatief aan. Het (onverwachte) succes van de Witte Anjer bracht het viertal ertoe om de stichting Anjer Veteranendag in het leven te roepen. Alleen zo kon het werk verder worden geprofessionaliseerd.

“En dan te bedenken dat het destijds in Wageningen om een eenmalige ludieke actie ging”, glimlachen Kuiper en Janssen.

Doordat de activiteiten voor deze kleine stichting te groot werden, werden deze activiteiten ondergebracht bij het Nationaal Comité Nederlandse Veteranendag. Tijdens de Nederlandse Veteranendag wordt nu aan de bezoekers anjers verstrekt om zo hun waardering voor Nederlandse veteranen te tonen. De Witte Anjer is hiermee een symbool geworden voor erkenning en waardering van veteranen.

Britse Poppy

In het Verenigd Koninkrijk, in de dagen voor ‘Remembrance day’ (11 november) zie je iedereen met een rode Poppy (klaproos) lopen. Bij diverse gelegenheden staan vrijwilligers klaar die de klaproos verkopen. Je kunt geen Brits televisieprogramma bekijken, geen voetbalwedstrijd volgen of winkel inlopen of je ziet mensen met een rode poppy op hun kleding. Iedere zichzelf respecterende politicus, televisiepresentator of anderszins publiek figuur in het Verenigd Koninkrijk loopt met de klaproos rond. Op Remembrance day herdenken de Britten namelijk de gesneuvelde soldaten in gewapende conflicten sinds de Eerste Wereldoorlog. De klaproos is hier als nationaal symbool voor gaan staan, doordat de bloem volop bloeide in de loopgraven. Hoe mooi zou het zijn als ook in ons land niemand om de witte anjer meer heen kan in de week voor veteranendag in juni?

Draagt u ook een Witte Anjer?

Draagt u eind juni ook een Witte Anjer? Waarschijnlijk niet. De Witte Anjer heeft bij lange na nog niet dezelfde statuur als haar Britse zusje. In aanloop naar veteranendag kun je al een witte anjer kopen om deze als eerbetoon aan Nederlandse veteranen te dragen. Met het massaal dragen van een witte anjer kunnen we hier als samenleving een statement voor maken. Bovendien zijn er in Nederland ook nog steeds veel veteranen die onze hulp hard nodig hebben. Als de anjer in grote aantallen verkocht zou worden, kan met de opbrengst meer hulp geboden worden aan die groep.

Witte Anjer altijd links dragen

De witte anjer wordt gelukkig steeds populairder, maar met de groei van het gebruik, groeit ook de verwarring over de plek waar de bloem hoort te zitten. Dat is echter heel eenvoudig: altijd links, zowel op een uniform – dan boven de medailles – als op civiele kleding.

Hoe mooi zou het zijn als onze ministers, burgemeesters en de presentatoren van studio sport, het journaal en de wereld draait door allemaal met een witte anjer op de revers lopen, zoals hun Britse collega’s. Ze kunnen het goede voorbeeld geven, zodat het kopen en dragen van de anjer vanzelfsprekend wordt en we uiteindelijk ook in Nederland raar opkijken als er iemand in de week voor veteranendag zónder bloem in beeld verschijnt. Doet u ook mee?

Bronnen:

veteranendag.nl
Defensiekrant